By © Bill Bertram (Pixel8) 2009 (Pixel8) [CC BY-SA 3.0 (http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0)], via Wikimedia Commons
Zapisywanie zdjęć w RAW-ach jest dość powszechne wśród profesjonalistów. Ale amatorzy fotografii też mają taką możliwość. Zobaczmy, jakie korzyści może dać przejście z formatu JPEG na RAW i kto naprawdę tego potrzebuje.
Czym jest plik RAW?
Plik RAW to właściwie zbiór danych z matrycy światłoczułej w aparacie. Dane te są zapisywane w postaci „surowej” (angielskie słowo raw znaczy właśnie „surowy”), nieobrobionej przez procesor. Z kolei obraz w formacie JPEG jest zawsze wynikiem jakiejś – niedoskonałej – ingerencji, interpretacji czy automatyzacji w obróbce, która zależy od producenta danego aparatu.
Każdy producent ma własny standard RAW (poza tym istnieje uniwersalny standard DNG, wprowadzony przez firmę Adobe), w przypadku Nikona jest to NEF (Nikon Electronic Format).
NEF to opracowany w firmie Nikon format plików z danymi RAW dostępny wyłącznie w aparatach firmy Nikon. Pliki z danymi obrazu RAW, nazywane niekiedy cyfrowymi negatywami, zawierają komplet informacji o obrazie zarejestrowanym przez matrycę w aparacie wraz z metadanymi obrazu (informacjami identyfikującymi aparat, obiektyw, ustawienia i innymi)…
Dokładny opis formatu NEF można przeczytać na stronie: https://nikoneurope-pl.custhelp.com/app/answers/detail/a_id/14725.
Największa zaleta RAW-ów
Żyjemy w epoce fotografii cyfrowej, która wiąże się nierozerwalnie z elektroniką i komputerami. Aby zrozumieć różnice między standardami zapisu plików graficznych, musimy więc – siłą rzeczy – liznąć nieco informatyki.
Największą zaletą RAW-ów, która decyduje o ich przewadze nad JPEG, jest szczegółowość zapisywanych informacji o zdjęciu. Otóż standard JPEG jest ośmiobitowy; obraz dzieli się na bloki, a następnie kompresuje (przetwarza według algorytmu), gubiąc przy tym część szczegółów (żeby osiągnąć mniejszy plik wyjściowy). Natomiast RAW-y są dwunasto- i czternastobitowe, co – mówiąc w skrócie – owocuje większą liczbą danych o obrazie. Dla porównania: w pliku JPG mieści się 16 milionów kolorów, w pliku RAW – nawet 4 biliony!
Praktyczne korzyści z używania RAW
Większa liczba informacji o kolorze daje fotografowi możliwość wydobycia szczegółów, których nie wydobyłby z pliku JPG. Mowa o płynnych przejściach tonalnych oraz odzyskiwaniu detali w prześwietlonych i niedoświetlonych częściach kadru. Na takiej obróbce zyskują zwłaszcza silnie kontrastowe sceny, zawierające mocne światło i głęboki cień obok siebie.
Również odszumianie i wyostrzanie udają się lepiej w RAW-ach. Można by to wytłumaczyć interpolacją, ale potrzebny byłby wykład z pogranicza matematyki. Umówmy się zatem co do jednego: ważne, że działa…
Na pytanie: „Ile tracę na jakości zdjęcia, robiąc je w JPEG, w porównaniu do NEF”, odpowiedzi jest wiele: http://forum.nikoniarze.pl/showthread.php?t=25264&p=287302&viewfull=1#post287302.
Jak wywoływać
Cyfrowe RAW-y porównuje się czasem do negatywów. Podobieństwo polega na tym, że RAW-y też trzeba wywoływać; tyle że nie w ciemni, a w komputerze, używając specjalnego oprogramowania.
Dostępne są zarówno płatne, jak i darmowe programy do obróbki RAW. Przede wszystkim pliki NEF można otworzyć w programach, które udostępnia firma Nikon: ViewNX 2, Capture NX-D, Capture NX 2. Uznaniem cieszy się też darmowy RawTherapee, choć jest dość trudny w obsłudze. Następnie można polecić popularnego GIMP-a z odpowiednią wtyczką. Kto chciałby dowiedzieć się więcej, powinien odwiedzić Forum Nikoniarzy: http://forum.nikoniarze.pl/showthread.php?t=253324&p=3440241&viewfull=1#post3440241.
Jak przechowywać
Pliki RAW zajmują dużo miejsca na dysku, wymagają więc pojemnej i szybkiej karty pamięci. Na szczęście ceny takich kart są dziś względnie atrakcyjne, w zasięgu możliwości przeciętnego posiadacza lustrzanki. Szybkość karty, oprócz jej pojemności, jest ważna ze względu na tryb seryjny aparatu. Efektywne strzelanie serią z RAW-ów oznacza konieczność szybkiego przesyłania dużej ilości danych z aparatu na kartę.
Pytania o karty pamięci do aparatów Nikon można zadawać na naszym Forum, w dziale: „Pozostałe akcesoria”.
Kto nie potrzebuje RAW-ów?
Na pewno nie potrzebują RAW-ów osoby robiące zdjęcia okazjonalnie, pstrykające fotki na pamiątkę. Standard JPEG wystarcza w zupełności do podstawowej obróbki graficznej, takiej jak: kadrowanie, korekcja perspektywy, wzmocnienie kontrastu i wyostrzenie zdjęcia. Poza tym pliki JPG są wygodniejsze do przesyłania i pokazywania zdjęć znajomym.
Powiedzmy sobie otwarcie i bez fałszywego wstydu: RAW-y stworzono dla ambitnych, którzy chcieliby osiągać jak najlepsze efekty w fotografii i są gotowi poświęcić temu czas i wysiłek. Wybór między JPEG a RAW powinien być racjonalny, podyktowany rzeczywistą potrzebą. Zresztą nic nie stoi na przeszkodzie, żeby próbować obu standardów i przełączać się między nimi – zmieniając ustawienia w menu aparatu – według uznania.
Zalety i wady RAW-ów
Zalety:
- dają pełną kontrolę nad zdjęciem,
- zawierają znacznie więcej informacji o kolorach,
- przy umiejętnej obróbce pozwalają osiągnąć lepsze (technicznie) odbitki,
- radzą sobie z kontrastowymi scenami.
Wady:
- wymagają wywołania w komputerze,
- zajmują dużo miejsca na dysku,
- obrabiają się wolniej niż JPG,
- nie nadają się do masowego wysyłania przez e-mail.
Zobaczyć różnicę
O teorii RAW-ów można by pisać długo i zawile, lecz nic nie zastąpi osobistego doświadczenia. Ile zależy od techniki wywoływania, można się przekonać na własne oczy, obserwując „Zabawę w RAWki”, czyli cykliczny konkurs na Forum Nikoniarzy. Aktualnie trwające pojedynki ogłasza się na stronie: http://forum.nikoniarze.pl/forumdisplay.php?f=93. Regulamin zabawy opisano tutaj: http://forum.nikoniarze.pl/showthread.php?t=217031&p=2948633&.
Na przykładzie „Zabawy w RAWki nr 86” widać wyraźnie różnice między retuszerami; z jednego pliku RAW powstało 10 różnych odbitek, odmiennych interpretacji tego samego tematu: http://forum.nikoniarze.pl/showthread.php?t=264303&p=3595689&viewfull=1#post3595689.
Zachęcamy do udziału w tej sympatycznej rywalizacji! To świetna okazja, żeby nauczyć się efektownego wywoływania cyfrowych fotografii.
